|
Arnavutlar, (Arnavutça: Shqiptaret), bugün Adriyatik kıyısı ile Balkanlar’ın diğer bölgelerinde yaşayan halk. Kökenleri Arnavutlar Avrupa’nın en eski otokton halkı olan antik İlliryalıların ve Pelasgların torunlarıdır.[18] Avrupa’da binlerce yıldır var oldukları Arnavutların dedeleri olan İlliryalılar denizci bir milletti ve kendilerine özgü yaptıkları, seri gemilerle Akdeniz ve Karadeniz’de denizaşırı ticari faaliyetler yaptıkları ve günümüzde genetik olarak Arnavutlara en yakın ırk İtalyanlar'ın olduğu düşünülür [19]. İtalya'nın güneyinde, özellikle Kalabriya ve Sicilya'da her ailede Arnavutlarla akrabalık mevcuttur. 8. yüzyıldan sonra Yugoslavlar ile de karışım yaşamışlardır. Atina kenti de esasen Arnavutların yaşadığı bir şehirdi ancak 1. Dünya Savaşından sonra Rumlar çoğunluğu sağladılar[kaynak belirtilmeli]. Arnavut Kelimesi Antik İlliryalılar arasında “Arber/Arben” isimli bir kabile bulunuyordu. Anlam olarak Eski Arnavutçada ‘ar’ “iş, tarla”; ‘ben’ “yapan, eden” anlamındadır.[kaynak belirtilmeli] Buna göre ‘arben’, “iş yapan” demektir. (Almanca Arbeit: çalışma,iş) Başlangıçta Arnavutların ataları olan Antik İlliryalıların bir kabilesi olan Arben, zamanla tüm Arnavutların ismi hâline gelmiştir. Roma Împaratorluğu'nun İlirya Eyaleti (Doğu Adriyatik) pek çok Roma imparatorunun doğum yeridir. Romalılar Arben kelimesini Arvanit olarak kendi dillerine adapte ettiler. Türkler ise “Arvanit” kelimesini “Arnavut” olarak telaffuz ettiler ve bu telaffuz günümüze kadar ulaştı. Doğu ve batı dillerinde de Arnavut kelimesi genellikle “Alban” ve bunun türevleri şeklinde geçer. Arnavutluk Cumhuriyeti’ndeki Arnavutlar “Arnavut” kelimesini bilmezler, kendilerine “Shqiptar” derler. ‘Shqiptar’ Arnavutçada "kartalın oğlu" anlamına gelir.[kaynak belirtilmeli] Arnavut kelimesinin Arnavutların yoğun yaşadığı ülkelerin dillerine göre kullanımı şöyledir: Arnavutluk: Shqiptar; Kosova: Shqiptar; Makedonya: Albanac/Šiptar/Shqiptar; Sırbistan: Albanac/Šiptar; Bosna-Hersek: Albanac/Šiptar; Karadağ: Albanac/Šiptar/Shqiptar; Hırvatistan: Albanac/Šiptar; Yunanistan: Arvanit/Arvanides; Türkiye: Arnavut; İtalya: Arberesh. Arnavut Dili Arnavut dili Arnavutçadır ve Hint-Avrupa dil ailesinden Avrupa koluna mensuptur. Arnavutça'nın köken olarak antik Pelasg dilinden geldiği, Antik (Eski) Yunanca'nın günümüz Rumcasına değil Arnavutça'ya daha yakın olduğu, Latincenin Arnavutça'dan türediği, Etrüskçe'nin Arnavutça'nın Toska aksanı ile ilgili olduğu yönündeki hipotez, teori ve görüşler dilbilimciler arasında yaygındır. Arnavutça Toska şivesi ve Gega şivesi olmak üzere iki büyük şiveye ayrılır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Osmanlı Türkçesi kanalıyla Türkçe, Arapça, Farsça pek çok kelime Arnavutçaya yerleşmiştir. Ancak Arnavutluk’ta Enver Hoca döneminde öz Arnavutça politikası doğrultusunda söz konusu yabancı kelimelerin bir bölümü Arnavutçadan çıkarılmıştır. Din Arnavutlar (Orta Çağ'daki isimleriyle Arbërór'lar) Roma İmparatorluğu'nun 4.yüzyılda hıristiyanlaşması ile birlikte Hıristiyanlığı kabul ettiler. İlirya ve Epiros bölgeleri en eski ahalisi olan Arnavutlar'ın toprakları, 5. yüzyıdaki kavimler göçleri nedeniyle Roma'nın yıkılması ve Doğu-Batı Roma olarak bölünüşü sonucunda Güney Slavları (Yugoslavlar)'ın eline geçti. 1054 yılında Doğu ve Batı Kiliseleri (Ortodoks ve Katolik) bölünüşünden sonra Doğu Roma'ya (Bizans'a) bağlı olan Arbanonlar/Arvanitler çoğunlukla Ortodoks (Tosk-Güney Arnavutluk-Epir), azınlıkla Katolik (Gega- Kuzey Arnavutluk) idiler [20] 6. yüzyıldan 14. yüzyıla kadar Kosova ve Karadağ'da Sırplarla yan yana yaşamaktan Slavlaşma ve Ortodokslaşma ileri düzeydeydi [21] Ancak Arnavutlar Sırp hegemonyasına karşı ve İtalya ile olan bağları ve yakınlıkları sebebiyle Arnavutluk Katolik Kilisesi'ne bağlılığı tercih ediyorlardı. 15. yüzyıldaki Osmanlı fetihleri sonucu binlerce Arnavut İtalya'ya kaçmak zorunda kaldı, geri kalanlar başlangıçta görüntü olarak ta olsa[22] 500 yıllık Osmanlı hâkimiyeti neticesinde müslümanlaşıp Doğu hâkimiyetine girdiler. Sosyalist Enver Hoca yönetiminden önce hemen hemen çoğunluğu Müslüman olan Arnavutluk'ta rejimden sonra Hristiyanlığa geçişler olmuştur. Arnavutluk'ta 1912'de kuruluşundan itibaren dinî tasnif yapılmamaktadır. Kosova, Makedonya ve Türkiye'deki Arnavutların tamamına yakını Müslümandır. Hristiyanlar azınlıktadır. Arnavutluk'ta kendini bir dine ait görmeyen veya birden fazla dine ait hissedenler nüfusun çoğunluğunu oluşturur. Arnavut Kültürü 14. ve 15. yüzyıllarda coğrafi yakınlıkları sebebiyle İtalya'daki rönesansa çok yaklaşan Arnavutlar, mukavemet göstermelerine rağmen 16. yüzyılda Osmanlı hakimiyetine girdiler ve Doğu tarzı ataerkil ve tutucu bir yaşama geçmek zorunda kaldılar. Arnavut kültüründe kıdem ve saygı esastır. Bu nedenle yaşlılara büyük bir saygı vardır. Sülaledeki ya da ailedeki en yaşlı insan reis olarak kabul edilir ve sözlerinden dışarı çıkılmaz. Doğum, evlenme gibi önemli günlerde yapılan törenlerde sıkı bir disiplin ve seremoni dikkat çeker. Arnavutların Dünyadaki Dağılımları Avrupa Avrupa’da 8 milyondan fazla Arnavut bulunmaktadır. Arnavutların Avrupa’da bulunduğu ülkeler Arnavutluk, Kosova, Karadağ, Makedonya, Yunanistan, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Sırbistan, Slovenya, Romanya, Birleşik Krallık, Almanya, İsviçre, İsveç, Avusturya ve Fransa'dır. Türkiye Türkiye'de kaç Arnavut olduğu konusunda kesin bilgi yoktur, nüfus müdürlüklerinde etnik kimlik kaydı yapılmadığından dolayı, gayri resmi olarak bu sayının 200.000 - 1.000.000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. Ancak, bu göreceli rakam içinde kimliğini koruyanların sayısı düşüktür ve bu nüfusun ne kadarının Arnavut kimliğini benimsediği belirsizdir.[23] Ethnologue web sitesi, 1965 sayımına göre Türkiye'deki Arnavutların sayısını 65.000 olarak belirtmektedir.[24] Arnavutların çeşitli tarihlerde Türkiye’ye büyük göçleri olmuştur. Bunlar genelde Balkanlar’daki karışıklıklar zamanında olmuştur. 1877-78 yılında meydana gelen Osmanlı-Rus Savaşı’nda ya da daha önceden göçler olduğu bildirilmekteyse de buna dair herhangi bir tarihî kaynak bulunmamaktadır. Bilinen en büyük göçün 1912 yılı dolaylarında Balkan Savaşları’ndan sonra olduğu tarihî kaynaklarda belirtilmektedir.[25].Osmanlı İmparatorluğu’nun bu savaşta yenilmesinden sonra Sırpların kontroluna geçen Kosova’dan büyük bir göç yaşanmıştır. Ancak, bu göç içinde Arnavut nüfusun yanında, Kosovalı Türk nüfus da büyük bir oran tutmaktadır. Daha sonraki ikinci büyük göç 1924 yılında Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi kapsamında Türkiye'ye Güney Epir'den ve Ege Makedonyası'ndan gönderilen Arnavutlardan oluşmaktadır, Balkanlar’daki karışıklıklar ve Yugoslavya’nın özellikle Müslüman topluluklara uyguladığı baskılar devam ettiği için II. Dünya Savaşı sonrası Yugoslavya'dan (bugünkü Kosova ve Kuzey Batı Makedonya) göçler devam etmiştir. 1945'ten günümüze kadar hâlâ artan ve azalan oranlarda göçler yaşanmaktadır. Türkiye'deki Arnavutların çok büyük bir kısmı Sünni mezhebindendir, çok az bir kısmı da Bektaşi inancına sahiptir. Mısır Mısır’da Kavalalı Mehmet Ali Paşanın iktidarı döneminden kalma Arnavutlar da vardır. Arnavutların Göçlerinin Sebepleri İlk büyük göç Osmanlı'nın Balkanlar’a hâkim olmasıyla Hristiyan Arnavutların İtalya'daki adıyla Arbereşlerin İtalya'ya ve Ukrayna'ya yapılan göçleridir. Bu göçlerin sebebi Müslüman bir devletin hâkimiyeti altında yaşamak istememelerinden kaynaklanmaktadır [26]. Daha sonraki göçlerin esas sebebi Balkan Savaşları’nda Osmanlı İmparatorluğu’nun Balkanlar’dan çekilmesi ve Müslüman toplulukların savunmasız kalmasıyla Sırpların, Bulgarların, Yunanların daha fazla toprak kazanmak için Arnavutların tarihî sınırları içinde kabul ettikleri yoğun yaşadıkları yerler olan Kosova, Makedonya, Karadağ ve Çamerya (Yanya) bölgelerini ele geçirmeleri ve buralarda yaşayan halkın zor kullanarak şiddet, zulümle ve baskıyla yerlerinden zorla göç ettirilmeleri sonucunda olmuştur. Özellikle Balkan Harbi’nden sonra Arnavutların yoğun yaşadığı yer olan Toplica şehrinde Sırplar tarafından büyük bir katliam yapılarak tamamı Arnavut olan bir şehir etnik temizlik yapılarak bugün bir tek Arnavut yaşamamaktadır.[kaynak belirtilmeli] Daha sonraki ikinci büyük soykırım 1945'te Yunanlar tarafından Çamerya'da uygulanmıştır. Tarihin yakın dönemlerinde de Bosna-Hersek ve Kosova'da tekrar bu soykırım hareketlerinin gerek Arnavutlara gerekse diğer Müslüman topluluklara uygulanmıştır. Ayrıca son olarak 1945 yılında Yugoslavya devletinin Makedonya'da Arnavutların nüfusunun Makedonlardan fazla olmasının engellemek için bilinçli bir göç politikası oluşturmuştur. |
About us|Jobs|Help|Disclaimer|Advertising services|Contact us|Sign in|Website map|Search|
GMT+8, 2015-9-11 20:14 , Processed in 0.144239 second(s), 16 queries .
