|
Język albański (alb. Gjuha shqipe) – język indoeuropejski z grupy satem, którym posługuje się ok. 6,2 mln Albańczyków zamieszkujących Albanię (3,6 mln), Kosowo (1,7 mln), Macedonię (450 tys.), a także Włochy (Arboresze) i Grecję (Arwanici). W Albanii, Kosowie i Macedonii posiada on status języka urzędowego. Istnieją dwie odmiany terytorialne języka, istotnie odmienne fonologicznie, gramatycznie i leksykalnie: dialekt gegijski (alb. gegë) na północy Albanii, w Kosowie i Macedonii (znacznie się różniące) oraz toskijski (alb. toskë) na południu Albanii, we Włoszech i Grecji. Granicę między nimi tworzy rzeka Shkumbin oraz 41° równoleżnik; jest to również granica kulturowa. Norma literacka języka, nauczana w szkołach w Albanii, jest oparta głównie na dialekcie toskijskim. Historia Początki języka sięgają VII-VIII w. n.e. Jest on prawdopodobnie spokrewniony z językami iliryjskim i mesapijskim, które występowały również nad Adriatykiem lub z trako-dackimi. Tę drugą możliwość potwierdzają między innymi pewne podobieństwa z językiem rumuńskim (około 50 słów[1]), który według jednej z hipotez ukształtował się na trako-dackim substracie językowym, a także liczne podobieństwa pomiędzy słownictwem albańskim i trako-dackim[potrzebne źródło]. Najstarszy zapis w tym języku to formuła chrztu, zapisana przez biskupa Pala Engjëlliego w 1462 roku. Współczesny język literacki istnieje od XIX w. Od 1908 do zapisu używa się alfabetu łacińskiego, wcześniej używano alfabetu greckiego, cyrylicy i pisma arabskiego. Wymowa Alfabet języka albańskiego zawiera 36 znaków: a, b, c, ç, d, dh, e, ë, f, g, gj, h, i, j, k, l, ll, m, n, nj, o, p, q, r, rr, s, sh, t, th, u, v, x, xh, y, z, zh. Litera IPA Opis Przykład c [ʦ] jak c w car cigarja (papieros) ç [ʧ] jak cz w czeski çasti (chwila) dh [ð] jak th w ang. this dźwięczne dhoma (pokój) ë [œ]/[ə] akcentowane: jak ö w niem. möchte; nieakcentowane: (ə) (szwa), w wygłosie (na końcu słowa) często ledwo słyszalne hëna (księżyc) gj [ɟ] podobne jak dj w Nadia bądź krótkie dź gjithë (wszystko) ll [ɫ] jak ł sceniczne (kresowe) w łatwo fillimi (początek) nj [ɲ] jak ń w sanie njoh (znać) q [c] palatalne (zmiękczone) t lub słabe cz (trochę słabsze niż ç) podobnie jak t w pl. sympatia wymowa alternatywna: ć lub kj, tylnojęzykowe (przede wszystkim w Macedonii) qeni (pies) r [ɾ] słabe r wymówione końcówką języka tre (trzy) rr [r] wibrujące r wymówione zaokrągloną końcówką języka jak w barrakuda rruga (ulica) sh [ʃ] jak sz shkolla (szkoła) th [θ] jak th bezdźwięczne w ang. think thika (nóż) x [ʣ] dz, lexoj (czytać) xh [ʤ] jak dż w pl. dżungla xhaba (tani) y [y] jak ü jak w niem. grün pylli (las) zh [ʒ] ż, jak żurnal zhurmi (hałas) |
About us|Jobs|Help|Disclaimer|Advertising services|Contact us|Sign in|Website map|Search|
GMT+8, 2015-9-11 20:15 , Processed in 0.147490 second(s), 16 queries .
